Có nhiều loại thuốc uống trị tiểu đường. Tùy từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc phù hợp. Điều quan trọng là người bệnh cần dùng thuốc sao cho an toàn và hiệu quả…
Một số loại thuốc trị tiểu đường thường dùng
Thuốc làm giảm sản xuất glucose ở gan
Metformin là thuốc thường được lựa chọn khởi đầu điều trị ở bệnh nhân đái tháo đường type 2. Tuy nhiên, hai bất lợi nổi bật của metformin là tác dụng phụ ở đường tiêu hóa và gây nhiễm acid lactic.
Thuốc làm tăng nhạy cảm với insulin ở tế bào cơ, mỡ và gan
Thường dùng pioglitazone. Nhược điểm là thuốc có thể gây phù, tăng cân (nhất là khi dùng cùng với insulin). Tăng nguy cơ gãy xương (ở phụ nữ), thiếu máu.
Thuốc kích thích tế bào beta tụy tiết insulin (làm tăng tiết insulin của tụy)
Glyburid, glipizid, glibenclami… Tuy nhiên, cần lưu ý, tất cả các thuốc làm tăng tiết insulin (SU) là những thuốc có khả năng gây hạ đường huyết (đây là một trong những biến chứng trong điều trị) và tăng cân. Vì vậy, những bệnh nhân lớn tuổi phải hết sức lưu ý. Vì đối tượng này có nguy cơ hạ glucose huyết cao hơn do người bệnh dễ bỏ ăn, ăn kém và có chức năng thận suy giảm.
Thuốc ức chế men α-glucosidase
Thuốc phổ biến là acarbose. Tác dụng của thuốc là làm giảm đường huyết sau ăn. Khi dùng đơn độc cũng không gây hạ đường huyết. Do làm tăng lượng carbohydrat không được hấp thu ở ruột non đến đại tràng nên thuốc gây đầy bụng, khó tiêu, đi ngoài phân lỏng. Cần uống thuốc ngay trước ăn hoặc ngay sau miếng ăn đầu tiên và bữa ăn phải có carbohydrat.
Thuốc có tác dụng lên Incretin
Incretin là hormon ở ruột, rất quan trọng làm tăng tiết insulin, giảm tiết glucagon và nó chỉ tăng tiết sau khi ăn. Như vậy, incretin đóng vai trò như một hormon điều hòa sự bài tiết insulin để đáp ứng với từng bữa ăn.
Trong nhóm này có 2 loại thuốc: Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 như liraglutide và thuốc ức chế men dipeptidyl peptidase-4 (DPP-4) như liraglutide, lixisenatide, albiglutide, exenatide. Hai nhóm thuốc này ra đời trong vài năm trở lại đây, được ADA (Hiệp hội đái tháo đường Mỹ) đưa vào trong khuyến cáo điều trị đái tháo đường.
>> Xem thêm: Thuốc điều trị bệnh tiểu đường thường dùng và cách kết hợp Đông Tây y hiệu quả
Nguyên tắc dùng thuốc trị tiểu đường
Dùng thuốc đúng giờ, đúng liều
Việc dùng thuốc đúng giờ, đúng liều theo đơn của bác sĩ kê sẽ giúp tăng cường hiệu quả của thuốc. Nên dùng thuốc vào một giờ cố định trong ngày. Sử dụng thuốc không nhất quán giữa các mốc thời gian có thể làm giảm hiệu quả của thuốc.
Thông thường thuốc hạ đường huyết tác dụng nhanh được khuyên dùng trước bữa ăn 30 phút. Thuốc tác dụng chậm nên sử dụng trước khi ăn 60 phút. Tuy nhiên có những thuốc uống vào thời điểm khác như ngay sau bữa ăn… Người bệnh cần tuân thủ. Trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào người bệnh cần đọc kỹ hướng dẫn đối với loại thuốc đó.
Tuyệt đối không ngưng thuốc đột ngột
Việc ngưng thuốc đột ngột là điều tối kỵ với bệnh nhân tiểu đường. Vì có thể dẫn đến nhiều hậu quả xấu cho sức khỏe. Đối với người bệnh đái tháo đường sẽ phải chung sống với thuốc suốt cả cuộc đời. Bởi việc kiểm soát đường huyết bắt buộc phải dựa trên sự kết hợp chặt chẽ của cả ba yếu tố: Dùng thuốc, ăn uống và luyện tập.
Nếu mức đường huyết hiện tại của người bệnh đã và đang ổn định, cần nhớ, để có được kết quả đó không chỉ có một chế độ ăn uống, tập luyện khoa học mà còn nhờ có sự đáp ứng tốt với thuốc điều trị của bác sĩ và người bệnh cần phải tiếp tục duy trì.
Nên kiểm tra chỉ số đường huyết trước khi uống thuốc
Việc làm này sẽ giúp người bệnh có biện pháp xử lý kịp thời nếu chỉ số này bắt đầu giảm xuống quá thấp. Biểu hiện của hạ đường huyết bao gồm: Cảm giác đói cồn cào, thèm ăn, run tay chân, vã mồ hôi, lạnh ẩm, nếu nặng sẽ lơ mơ rồi đi vào hôn mê. Đo sẽ thấy chỉ số đường huyết thấp.
Nguyên nhân do người bệnh tiểu đường dùng quá liều thuốc hạ đường huyết hoặc ăn uống thất thường, kiêng khem quá mức. Khi có các biểu hiện trên người bệnh, nên ngậm ngay 1 viên kẹo, ăn 1 chiếc bánh quy hoặc uống 1 cốc sữa… để làm tăng đường huyết trở lại.
Các loại thuốc Tây có ưu điểm lớn là hạ đường huyết nhanh nhưng lại rất dễ gây tụt đường huyết bất chợt. Không duy trì được đường huyết ổn định hoặc tiềm ẩn nguy cơ tác dụng phụ không đáng có. Nên người bệnh cần thật sự cẩn trọng…
Bên cạnh việc phải sử dụng thuốc dài ngày, người bệnh đôi khi phải kết hợp với nhiều loại thuốc khác như thuốc trị tăng huyết áp, trị tăng mỡ máu… (nhất là đặc điểm đa bệnh lý ở người có tuổi). Có thể gây ra nhiều tác dụng phụ hoặc tương tác thuốc có hại đến sức khỏe.
Vì vậy, người bệnh đái tháo đường không được tự ý dùng bất cứ thuốc gì. Thậm chí là các thuốc điều trị các chứng bệnh thông thường như cảm cúm, nhức đầu… cũng nên có sự tư vấn của bác sĩ.