Phòng chống biến chứng tiểu đường được coi là một mục tiêu quan trọng trong điều trị giúp người bệnh cải thiện chất lượng sống và kéo dài tuổi thọ. Trong các nhóm thuốc chống biến chứng tiểu đường, hiệu quả và thường được sử dụng nhất là 2 nhóm: thuốc hạ đường huyết Tây y và thảo dược Đông y
Thuốc chống biến chứng tiểu đường là những loại thuốc nào?
Các biến chứng của bệnh tiểu đường đều bắt nguồn từ sự tổn thương hệ thống mạch máu. Bao gồm biến chứng mạch máu nhỏ (vi mạch) và biến chứng mạch máu lớn. Nguyên nhân là do đường huyết tăng cao kéo dài tạo ra nhiều “rác thải” là các chất oxy hóa độc hại ở lòng mạch. Thúc đẩy quá trình oxy hóa trong mạch máu diễn ra mạnh mẽ.
Vì vậy, thuốc chống biến chứng tiểu đường phải đảm bảo được 2 yếu tố: Thứ nhất là hạ và ổn định đường huyết, thứ hai là làm sạch thành mạch máu thông qua việc làm chậm/ngăn cản quá trình oxy hóa.
Dựa trên cơ chế này, thuốc chống biến chứng tiểu đường được chia làm 2 loại chính: Thuốc trị tiểu đường giúp hạ đường huyết và các chất chống oxy hóa bảo vệ mạch máu. Ngoài ra, với người đã bị biến chứng, bác sĩ có thể kê đơn thêm 1 số loại thuốc điều trị riêng cho từng biến chứng đó.
Các loại thuốc chống biến chứng tiểu đường từ Tây y
Thuốc hạ đường huyết
Phần lớn người bệnh sẽ phải dùng thuốc hạ đường huyết hàng ngày sau khi chẩn đoán tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2. Sau đây là một số nhóm thuốc thường được sử dụng nhất.
Insulin
Đây được coi là thuốc trị tiểu đường tốt nhất hiện nay, dùng trong điều trị tiểu đường tuýp 1, tiểu đường thai kỳ. Riêng với tiểu đường tuýp 2, insulin sẽ dùng trong các trường hợp cấp tính (nhiễm toan, chấn thương, phẫu thuật), suy gan, suy thận hoặc khi các thuốc tiểu đường khác không còn hiệu quả.
Metformin (Glucophage)
Metformin được coi là thuốc chỉ định “đầu tay” trong điều trị tiểu đường tuýp 2. Thuốc có tác dụng làm giảm đề kháng insulin và giảm hấp thu đường tại ruột. Vì vậy còn được sử dụng trong cả giai đoạn tiền tiểu đường.
Metformin còn có thể giúp người bệnh giảm cảm giác thèm ăn. Không gây hạ đường huyết hoặc tăng trọng lượng cơ thể. Do đó, nó được coi là lựa chọn đầu tiên cho hầu hết những bệnh nhân bị tiểu đường type 2, đặc biệt nếu họ bị thừa cân, béo phì. Ngoài ra, nó còn được sử dụng cho trẻ em, phụ nữ có hội chứng buồng trứng đa nang và trong giai đoạn tiền tiểu đường để ngăn ngừa nguy cơ tiến triển thành tiểu đường type 2. Một số nghiên cứu cho thấy, thuốc có thể làm giảm đáng kể nguy cơ đau tim và tử vong do biến chứng tim mạch của bệnh tiểu đường.
Sulfonylurea (Diamicron, Amaryl)
Sulfonylurea làm giảm lượng đường trong máu bằng cách kích thích tuyến tụy tăng giải phóng insulin. Do đó thuốc chỉ có hiệu quả ở người tiểu đường tuýp 2. Không dùng được cho người tiểu đường tuýp 1.
Phụ nữ đang mang thai, cho con bú hoặc những ai bị dị ứng với bất kỳ thành phần nào của thuốc không nên sử dụng nhóm Sulfonylurea. Các tác dụng phụ có thể gặp như: tăng cân, giữ nước và gây phản ứng hạ đường huyết. Do vậy, cần thông báo cho bác sĩ ngay khi thấy xuất hiện các dấu hiệu trên.
Acarbose
Nhóm thuốc chống biến chứng tiểu đường này làm giảm khả năng hoạt động của men tiêu hóa tinh bột tại ruột. Do đó người bệnh cần uống trước bữa ăn mới hiệu quả.
Một số thuốc chống biến chứng tiểu đường khác: Thuốc ức chế DPP-4, thuốc chủ vận dopamine, thuốc ức chế SGLT-2… Đa số các thuốc này ít được dùng riêng rẽ mà thường kết hợp với metformin.
Một số thuốc điều trị biến chứng tiểu đường khác
Bên cạnh các thuốc chống biến chứng tiểu đường kể trên. Tùy theo loại biến chứng, người bệnh sẽ phải dùng thêm 1 số thuốc khác như:
- Biến chứng tim mạch: thuốc hạ mỡ máu nhóm statin, thuốc chống đông giúp ngăn ngừa nguy cơ huyết khối, thuốc lợi tiểu giúp giảm huyết áp, giảm phù…
- Biến chứng thần kinh: acetaminophen, ibuprofen hoặc thuốc chống trầm cảm ba vòng giúp giảm đau
- Biến chứng thận: thuốc giảm huyết áp nhóm ức chế men chuyển
- Biến chứng mắt: thuốc tiêm VEGF để ngăn chặn mạch máu mới tăng sinh.
- Loét bàn chân: thuốc kháng sinh để giảm viêm loét.
- Rối loạn cương dương: thuốc cường dương sildenafil (Viagra), tadalafil (Cialis, Adcirca), vardenafil (Levitra, Staxyn) hoặc avanafil (Stendra)…
Những loại thuốc này không tác động được vào nguyên nhân sinh biến chứng. Tuy nhiên, việc dùng thuốc sẽ giúp người bệnh giảm triệu chứng nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Không có một loại thuốc chống biến chứng tiểu đường nào có thể đẩy lùi mọi biến chứng. Để ngăn ngừa biến chứng hiệu quả, bạn cần kết hợp dùng thuốc hạ đường huyết, kiểm soát huyết áp, mỡ máu. Và ngăn chặn tình trạng stress oxy hóa để giảm tổn thương mạch máu và thần kinh.
Các loại thuốc chống biến chứng tiểu đường từ thảo dược Đông y
Nguyên nhân trực tiếp gây ra biến chứng tiểu đường là quá trình stress oxy hóa. Do đó, việc bổ sung thêm các cây thuốc Đông y chứa nhiều chất oxy hóa cũng là một giải pháp hữu hiệu để phòng chống và cải thiện biến chứng tốt hơn.
Dưới đây là một số cây thuốc đã được nghiên cứu chứng minh về tác dụng chống oxy hóa:
Mạch môn
Thảo dược này có tác dụng chống oxy hóa, giảm xơ hóa thận và giảm albumin niệu. Nhờ đó có hiệu quả cao với biến chứng thận. Ngoài ra, Mạch môn cũng hỗ trợ tuyến tụy tăng sản xuất insulin, gián tiếp ổn định lượng đường trong máu.
Hoàng liên
Nghiên cứu cho thấy hoạt chất berberin trong Hoàng liên có tác dụng kháng viêm. Chống nhiễm trùng và ngăn xơ vữa mạch máu để phòng biến chứng trên tim.
Câu kỷ tử
Câu kỷ tử chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp loại bỏ các chất thải độc hại gây tổn thương vi mạch (mạch máu nhỏ) nuôi dưỡng thận, mắt, thần kinh. Đặc biệt, Câu kỷ tử ức chế men chuyển hóa đường thành sorbitol. Tránh làm tăng nồng độ sorbitol trong võng mạc gây đục thủy tinh thể.
Hoài sơn
Các nhà khoa học Hàn Quốc phát hiện ra rằng, Hoài sơn giúp cải thiện đáng kể các tổn thương thần kinh do tiểu đường nhờ khả năng thúc đẩy sự phát triển của tế bào thần kinh.
Sinh địa (Địa hoàng)
Cây thuốc nam này được chứng minh có tác dụng tái tạo mô, mạch máu, kháng viêm. Nhờ đó hỗ trợ tốt cho các trường hợp tiểu đường có biến chứng loét chân.
Dây thần thông (Rễ gió)
Nghiên cứu tại Ấn Độ cho thấy Dây thần thông có khả năng giảm stress oxy hóa. Kích thích cơ thể tăng tiết insulin, giúp người bệnh kiểm soát đường huyết và biến chứng tốt hơn.
Khi sử dụng các loại thuốc chống biến chứng tiểu đường, bạn cần tìm hiểu thật kỹ vì thuốc dùng sai cách có thể trở thành con dao hai lưỡi gây hại cho sức khỏe. Hãy luôn lưu ý các thuốc Tây được bác sĩ kê đơn hoặc các sản phẩm hỗ trợ có nghiên cứu chứng thực rõ ràng mới đem lại hiệu quả cao trong điều trị.