Tiểu đường thuộc nhóm bệnh nguy hiểm. Tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường (đái tháo đường) đang tăng nhanh trong thời gian 10 năm gần đây. Trung bình, cứ 8 giây sẽ có 1 người tử vong vì bệnh. Tuy nhiên, có tới 65% bệnh nhân tiểu đường không nhận biết mình mắc bệnh, cũng như tới 85% chỉ phát hiện khi đã xuất hiện các biến chứng về bệnh tiểu đường.
Tiểu đường thuộc nhóm bệnh nguy hiểm
Một trong những điều quan trọng bạn cần biết về bệnh tiểu đường chính là mức độ nguy hiểm. Căn bệnh này gây nhiều rủi ro sức khỏe vì các lý do sau đây.
- Tốc độ phát triển “chóng mặt”: Chỉ trong vòng 10 năm, tỷ lệ bệnh tiểu đường tại Việt Nam tăng 200%. Tỷ lệ tiền tiểu đường cũng tăng từ 7,7% lên đến 14%. Trong 5 – 10 năm tiếp theo, những người bị tiền tiểu đường sẽ tiếp tục phát triển thành tiểu đường tuýp 2 nếu không có biện pháp kiểm soát sớm.
- Triệu chứng khó phát hiện: Triệu chứng bệnh tiểu đường rất khó nhận biết. Khoảng 65% người bệnh tiểu đường không biết mình bị bệnh. Con số thống kê có đến 85% chỉ phát hiện khi bệnh đã xuất hiện những biến chứng nặng nề.
Các biến chứng của bệnh tiểu đường
Biến chứng cấp tính
Biến chứng cấp tính xảy ra đột ngột trong thời gian ngắn, có thể hôn mê, thậm chí rất dễ tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Bệnh nhân sẽ cảm thấy cồn cào, run rẩy, vã mồ hồi, choáng váng, đánh trống ngực. Nguyên nhân gây biến chứng cấp tính có thể là do bệnh nhân dùng quá liều thuốc hạ đường huyết hoặc insulin, ăn uống kiêng khem quá mức hoặc không ăn nhưng vẫn dùng thuốc, lạm dụng rượu bia, tập luyện quá sức…
Nếu hạ đường huyết ở thể nhẹ hay trung bình, bệnh nhân có thể chỉ cần ăn cháo loãng, súp hay uống một cốc nước đường. Và nằm nghỉ ngơi, khi tỉnh táo lại thì cần bổ sung dưỡng chất cho cơ thể. Trường hợp hạ đường huyết nặng thì bệnh nhân cần được nhanh chóng đưa đi cấp cứu. Và tiêm tĩnh mạch dung dịch ngọt ưu trương 30%. Bệnh nhân bị tăng đường huyết quá cao có thể rơi vào tình trạng hôn mê do nhiễm toan ceton hay hội chứng tăng áp lực thẩm thấu. Khi bệnh nhân rơi vào tình trạng này đòi hỏi phải theo dõi sát và điều trị kịp thời.
Biến chứng mạn tính
Bệnh tiểu đường là bệnh rối loạn chuyển hóa đường mãn tính, hậu quả là làm tăng đường huyết kéo dài. Và dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm có thể gây tử vong.
Tổn thương tim mạch
Tổn thương tim mạch là cực kỳ nguy hiểm và rất thường gặp. Phổ biến nhất là gây tắc mạch vành tim, cao huyết áp, xơ cứng động mạch, nhồi máu cơ tim. Tai biến mạch máu não gây bại liệt hoặc tử vong.
Nhiều thống kê cho thấy khoảng 80% bệnh nhân tiểu đường bị xơ vữa động mạch. Tỷ lệ này chỉ chiếm 30% ở bệnh nhân không mắc tiểu đường. Hơn 75% bệnh nhân tiểu đường nhập viện vì các biến chứng tim mạch. Tổn thương động mạch vành sẽ gây thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim, suy tim, chết đột ngột.
Tổn thương thần kinh
Tổn thương thần kinh cũng là biến chứng phổ biến và xuất hiện sớm nhất gồm bệnh thần kinh ngoại biên và thần kinh thực vật. Tổn thương thần kinh ngoại biên thể hiện ở việc bệnh nhân giảm cảm giác, tê bì hoặc kim châm, yếu cơ. Các dấu hiệu này thường hay xảy ra ở bàn chân mà cụ thể là gây loét bàn chân. Nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn tới bệnh nhân phải đoạn chi, thậm chí tử vong.
Tổn thương thận
Tổn thương thận do hàm lượng đường trong máu luôn cao nên gây tổn thương hàng triệu vi mạch tại thận dẫn đến suy giảm các chức năng lọc, bài tiết của thận và suy thận.
Tổn thương mắt
Do những mạch máu nhỏ tại võng mạc dễ bị nghẽn, vỡ trong lòng mắt dẫn đến các bệnh lý về võng mạc. Mặt khác, tiểu đường cũng có thể gây đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp, gây mù lòa.
Bệnh nhiễm trùng
điển hình như nhiễm trùng răng miệng, lợi, nhiễm trùng da gây mụn nhọt, nấm, nhiễm trùng đường tiết niệu, sinh dục…
Biến chứng của tiểu đường thực sự rất nguy hiểm nhưng chúng ta hoàn toàn có thể ngăn chặn nếu kiểm soát tốt hàm lượng đường trong máu. Đặc biệt, những người mắc bệnh tiểu đường cần phải kiểm soát các bệnh phối hợp và liên quan như lipid máu tốt, huyết áp tốt để phòng tránh biến chứng và nên đi khám định kỳ cũng như tuân thủ chế độ điều trị của bác sĩ.
Phương pháp điều trị bệnh tiểu đường
Không khó để chẩn đoán, nhưng điều trị bệnh tiểu đường thường khó khăn. Do 50% khả năng chữa bệnh thành công phụ thuộc vào chế độ ăn, chế độ vận động và tuân thủ điều trị của bệnh nhân. Thống kê cho thấy, chỉ khoảng 30% bệnh nhân đái tháo đường đạt được mục tiêu điều trị và kiểm soát tốt đường huyết.
Bệnh nhân tiểu đường phải duy trì một chế độ dinh dưỡng ít bột đường suốt đời. Chế độ ăn uống này khác nhau tùy theo thể trạng của từng bệnh nhân và cần được bác sĩ tư vấn.
Ngoài ăn uống lành mạnh, những bệnh nhân tiểu đường tuýp 1 và 2 cũng cần tiêm bổ sung. Hoặc uống thuốc tăng cường insulin để kiểm soát lượng đường huyết. Một số loại thuốc bác sĩ có thể kê đơn, chẳng hạn như:
- Các loại thuốc giúp tăng việc sản sinh insulin qua tuyến tụy (chlorpropamide, glimepiride, glipizide và repaglinide)
- Thuốc làm giảm khả năng hấp thụ đường qua ruột (acarbose và miglitol)
- Thuốc giúp cải thiện khả năng cơ thể sử dụng insulin (pioglitazone và rosiglitazone)
- Thuốc giảm lượng đường được sản sinh từ gan và tăng ổn định lượng insulin (metformin)
- Thuốc tăng việc sản sinh insulin qua tuyến tụy hoặc lượng máu của cơ thể và/hoặc giảm sinh đường từ gan (albiglutide, alogliptin, dulaglutide, linagliptin, exenatide, liraglutide)
- Thuốc ngăn quá trình tái hấp thu glucose ở thận và tăng bài tiết glucose trong nước tiểu. Gọi là ức chế kênh đồng vận chuyển natri-glucose 2 (SGLT2)